Dekady Lecha: Pierwsza fuzja, Ekstraklasa

Przez kil­ka lat, ze wzglę­du na trwa­jącą wojnę i fakt, że wielu gra­ją­cych w druży­nach piłkars­kich zawod­ników brało udzi­ał w dzi­ała­ni­ach na różnych frontach, roz­gry­w­ki ligowe musi­ały zostać zaw­ies­zone — zaprasza­my na kole­jną część “Dekad Lecha”. Przed Wami lata 40-ste.

Mimo tego głód pił­ki w Poz­na­niu był ogrom­ny i zas­tanaw­iano się jak go załagodz­ić. W sierp­niu 1940 roku pow­stał komitet orga­ni­za­cyjny piłkars­kich mis­tr­zostw mias­ta. Wielu piłkarzy nie mogło w nich brać udzi­ał ze wzglę­du na opuszcze­nie Poz­na­nia, ale Ci, którzy pozostali przy każdej nadarza­jącej się okazji upraw­iali sport.

W mis­tr­zost­wach mias­ta, przez wielu uznawanych za nie­ofic­jalne, w roku 1940 udzi­ał wzięły tylko cztery ekipy, a zwycięzcą okaza­ło się Chwal­isze­wo, które w walce o tri­umf było lep­sze od Strz­eleck­iej, Woźnej i Wildy.

W czer­w­cu 1941 roku w roz­gry­wkach udzi­ał wzięło dziewięć drużyn, podzielonych na dwie grupy. Rywal­iza­c­ja trwała pięć tygod­ni, a zwycięz­ca­mi poszczegól­nych grup okaza­li się piłkarze Gór­czy­na oraz Dęb­ca KPW. 7 wrześ­nia 1941 roku, w finale spotkały się zespołu Dęb­ca oraz Strz­eleck­iej, ale finał przy stanie 1:0 dla KPW został prz­er­wany przez żan­dar­mów. Następ­nego dnia boisko było zao­rane i niemożli­we okaza­ło się dokończe­nie meczu.

Rok później spotkań nie roze­gra­no, a w 1943 roku w fazach finałowych znów prz­er­wano rywal­iza­cję. W mar­cu 1945 roku postanowiono o dokończe­niu mis­tr­zostw mias­ta prz­er­wanych w 1941 roku.

Gdy powoli zbliżał się koniec wojny, w kulu­arach zaczę­to już myśleć o reor­ga­ni­za­cji klubów piłkars­kich funkcjonu­ją­cych przed jej wybuchem. Tak stało się również w przy­pad­ku KPW Liga Poz­nań. 28 lutego 1945 roku, Leopold Krzyżanows­ki, dzi­ałacz KPW z cza­sów przed­wo­jen­nych został przyję­ty przez jed­nego z dyrek­torów poz­nańskiej kolei, inż. Szczygłowskiego.

Pod­czas spotka­nia uzyskał zgodę na prze­ję­cie obiek­tu na Dębcu, należącego do kolei przez pow­sta­ją­cy Kole­jowy KS. Nigdy jed­nak nie padło stwierdze­nie, że nowy twór jest kon­tynu­a­torem trady­cji KPW Liga Poznań.

Nieco pon­ad dwa tygod­nie po spotka­niu Krzyżanowskiego z Szczygłowskim, 16 mar­ca 1945 roku odbyło się spotkanie, na którym wybra­no władze Kole­jowego KS, preze­sem został były prezes KPW, Józef Chro­brak. W okre­sie pow­stawa­nia Kole­jowego Klubu Sportowego częs­to zmieniali się preze­si, wybierani zazwyczaj przez władze poz­nańskiej kolei na drodze awan­su zawodowego.

Ten zespół, reprezen­tu­ją­cy Dębiec, wziął udzi­ał w mis­tr­zost­wach mias­ta za rok 1941, które zde­cy­dowano się powtórzyć. Odbyły się one 1 i 2 kwiet­nia 1945 roku, a w finale KKS pokon­ał Wartę Poz­nań, reprezen­tu­jącą Wildę 1:0.
Roz­gry­w­ki ligowe wznowiono na początku lip­ca 1945 roku. W pier­wszym spotka­niu, które odbyło się praw­dopodob­nie 1 lip­ca 1945 roku prze­ci­wko Polonii Jarocin zade­bi­u­tował przyszły gwiaz­dor KKS, Teodor Anioła. Mecz zakończył się zwycięst­wem Poz­na­ni­aków aż 11:1.

Elim­i­nac­je o pra­wo gry w Ekstrak­lasie, którą chciano reak­ty­wować w 1948 roku cieszyły się zain­tere­sowaniem 28 zespołów, które PZPN podzielił na trzy grupy. Awans do Ekstrak­lasy zyski­wały trzy najlep­sze zespoły w każdej z grup. Przed pier­wszym spotkaniem elim­i­na­cyjnym potwierd­zono fuzję Kole­jowego KS z KS Pogo­nią, która pow­stała w 1914 roku. Stało się to 17 mar­ca 1947 roku.

Warunk­iem fuzji było dodanie do frazy KKS słowa Pogoń, czego nie mogły potwierdz­ić władze klubu, a walne zebranie del­e­gatów kole­jarskiego klubu, co uczyniono. Dzi­en­nikarze rzad­ko jed­nak uży­wali tej nazwy częś­ciej mówią o klu­bie jako KKS. Niespeł­na rok później kole­jne zebranie del­e­gatów potwierdz­iło kole­jną zmi­anę nazwy na KS ZZK, usuwa­jąc z ofic­jal­nej słowo „Pogoń” i ta druży­na już na stałe zniknęła z poz­nańskiej mapy sportu, nigdy później się nie odradzając.

Wal­ka o awans do eli­ty była niezwyk­le emocjonu­ją­ca. „Kole­jorz” zajął czwarte miejsce, ale dzię­ki wykryciu tzw. „oszust­wa świd­nick­iego” zmieniono wynik prze­granego meczu z Polonią Bytom 2:4 na walkow­er 3:0 dla KS ZZK. W sty­czniu 1948 roku jeden z graczy Polonii Świd­ni­ca, Markoc­ki, zez­nał pod przysięgą w sądzie, że w składzie Polonii wys­tąpiło dwóch zawod­ników pod innym nazwiskiem. Zde­cy­dowano się na pow­ięk­sze­nie Ekstrak­lasy z 12 do 14 zespołów, co stało się 16 lutego 1948 roku. Obok naszego zespołu awans do eli­ty uzyskał RTS Widzew Łódź, z którym to KS ZZK roze­grał pier­wszy mecz w his­torii swoich wys­tępów w Ekstraklasie.

Ten odbył się 14 mar­ca 1948 roku i zakończył się zwycięst­wem Widze­wa 4:3. Łodzian­ie jed­nak po świet­nym star­cie prze­grali kole­jno osiem meczów i na fin­iszu roz­gry­wek musieli się z nimi pożeg­nać, aż do roku 1975.

„Start” uznana gaze­ta sportowa z Krakowa tak oceniła to spotkanie: „Debi­ut” nad­pro­gramowego ligow­ca” przyniósł mu pier­wsze punk­ty mis­tr­zowskie, ale tylko dlat­ego, że starł się w meczu z równie „przy­pad­kowym”, bo poza „pro­gramem” do ligi zal­ic­zonym poz­nańskim ZZK. Gdy­by sądz­ić o prawach tych drużyn do naszej ekstrak­lasy na pod­staw­ie dzisiejszego wid­owiska, to są one… mało uzasadnione…”.

ZZK zajął jed­nak szóste miejsce w roz­gry­wkach, a w kole­jnym wzmoc­niony już Hen­rykiem Cza­pczykiem, który razem z Teodor­em Aniołą i Edmun­dem Białasem tworzył słynne ter­cet ABC. Warto także dodać, że Lech zdobył w swoim pier­wszym sezonie w Ekstrak­lasie „nagrodę dla najbardziej fair gra­jącej drużyny ligi za rok 1948”.

Anioła, Białas i Cza­pczyk dla „Kole­jorza” mieli niesły­chane znacznie. Razem w 1949 roku zdobyli 40 bramek (Anioła – 20, Białas – 12, Cza­pczyk – 8). Ostate­cznie już wtedy Zrzesze­nie Sportowe Kole­jarz Poz­nań zajęło niespodziewanie trze­cie miejsce w lidze, sta­jąc się powoli jed­nym z lep­szych zespołów w kraju.